Κωμιακή Νάξου

Η Κωμιακή Νάξου (Κορωνίς) είναι το βορειότερο ορεινό χωριό της Νάξου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 650 μέτρα στις κορυφογραμμές του όρους "Κόρωνος". Έχει πληθυσμό 550 κατοίκων που ασχολούνται με την γεωργία την κτηνοτροφία, οικοδομικές δραστηριότητες και τον τουρισμό. Παλιότερα ήταν πρωτεύουσα του παλαιού Δήμου Κορωνίδος. Στην περιφέρεια της Κωμιακής υπάγονται οι οικισμοί του Απόλλωνα, της Χίλια Βρύσης, του Αμπράμ, του Κάμπου, του Σκεπονιού, του Μυρίση κ.α.
Η Κωμιακή κατοικείται από την προϊστορική εποχή, όπως αυτό καταδεικνύεται από το ίδιο το όνομά της που υποδηλώνει το κέντρο (Κώμη) πολλών μικρότερων οικισμών, αλλά και από τον μεγάλο αριθμό τάφων της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3500 π.Χ.) που βρίσκονται γύρω από το χωριό, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Στα βόρεια της Κωμιακής και κοντά στα τελευταία σπίτια και την "παλαιά βρύση της Χωστής" εντοπίστηκε το 1995 από τον φιλόλογο Νίκο Ι. Λεβογιάννη ο μοναδικός στη Νάξο Θολωτός Μυκηναϊκός τάφος. Τον τάφο αυτό είχε ανασκάψει το 1910 ο αρχαιολόγος Κλων Στέφανος, αλλά από τότε είχε ξεχαστεί ακόμη και η ύπαρξή του. Πρόκειται για κτίσμα διαστάσεων 3,60μ. η διάμετρος, και 2,40 το ύψος, που τοποθετείται στα τέλη του 15ου και τις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για τον τάφο άρχοντα της περιοχής αυτής και οι ερευνητές τον συνδέουν με το όνομα του πρώτου οικιστή της Νάξου του βασιλιά Νάξου ο οποίος ήρθε από την περιοχή της Μ. Ασίας επί κεφαλής οικιστών. Η τοποθεσία που βρίσκεται ο τάφος ονομάζεται Αξός-στον Αξό. Το τοπωνύμιο αυτό συνδέεται γλωσσικά με το όνομα Νάξος.


Στον παραθαλάσσιο οικισμό Απόλλωνα (ΒΒΑ. της Νάξου) βρίσκεται ένα από τα δυο αρχαία λατομεία της Νάξου στα οποία πρωτοξεκίνησε η μεγαλύτερη τέχνη της αρχαιότητας, η μαρμαρογλυπτική. Οί "κούροι" της Νάξου είναι οι αρχαιότεροι στον ελληνικό κόσμο και από το αρχαίο αυτό λατομείο του Απόλλωνα μεταφέρθηκαν στη Δήλο, αλλα και σε άλλα μέρη εκατοντάδες ημίεργα αγάλματα και μαρμάρινοι όγκοι. Στο αρχαίο λατομείο του Απόλλωνα έχει απομείνει ο υπερμεγέθης κούρος (11 μέτρα) του Θεού Διονύσου, δεκάδες τομές στα μάρμαρα και πολλά κομμάτια από μέλη αρχιτεκτονικά, αλλά και απομεινάρια από ημίεργους κούρους.
Στην κορυφή του λόφου του λατομείου υπάρχει η επιγραφή "όρος χωρίου ιερού Απόλλωνος" που χρονολογείται στον 5ο προς 4ο αιώνα π. Χ. και πιθανώς ανήκει σε ιερό του Θεού που υπήρχε εκεί. Στο βουνό "Καλόγερος" ανατολικά του όρμου του Απόλλωνα κείτονται τα ερείπια του "κάστρου του Καλοέρου", που λειτουργούσε από την προϊστορική εποχή ως τους βυζαντινούς χρόνους και την τουρκοκρατία. Σώζονται ένας προϊστορικός πύργος με κυκλώπεια τείχη και μερικές από τις εγκαταστάσεις των βυζαντινών χρόνων (πύργοι, δωμάτια και δεξαμενές). Το καλοκαίρι του 2007 η αρχαιολόγς Αγγελική Σίμωσι, που υπηρεταί στην Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων εντόπισε τα απομεινάρια (παλιός μόλος) του "αρχαίου λιμανιού του Απόλλωνα" από το οποίο φορτώνονταν στην αρχαιότητα οι μαρμάρινοι όγκοι και τα αγάλματα για να μεταφερθούν διά θαλάσσης στη Δήλο και αλλού. Η αρχαιολόγος σε άρθρο της στο περιοδικό "Ναξιακά" (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2007) με τίτλο "ένα αρχαίο λιμενικό έργο στον Απόλλωνα Νάξου" το χρονολογεί στον 6ο με 7ο αιώνα π.Χ. Αναφορές σε άρθρα του για το αρχαίο λιμάνι του Απόλλωνα έχει κάνει παλαιότερα κια ο Κωμιακίτης φιλόλογος Ν.Ι.Λεβογιάννης Έχει εντοπιστεί επίσης το μαρμάρινο καλντερίμι πάνω στο οποίο μετέφεραν στη θάλασσα με το σύστημα της διολίσθησης τους μαρμάρινους όγκους για φόρτωση. Άλλα προϊστορικά κάστρα βρίσκονται στις περιοχές Μυρίση-Κανά και γυναικόπετρα (Ελληνικά).

Γνωστοί είναι επίσης οι μισοερειπωμένοι φράγκικοι πύργοι στο Σκεπόνι, τον Κανά και την Αγιά


Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE_%CE%9D%CE%AC%CE%BE%CE%BF%CF%85